Mansen,
Baru-baru on roh do si Nana (Chrisanna Ginting) hun Jakarta mamboan fotocopy brochurni yayasan sil han Amerika/Inggeris na manawarhon bantuan pengembangan bahasa alamiah (nature language). Bahat do program na dob ibaben sidea bani ganup negara I sab dunia on anjaha domma dong homa ihorjahon sidea bani piga-piga daerah I Indonesia.
Tubuh pikkiranhu mase lang iparnagodangkon hita kesempatan ai banta i Simalungun. Dong ongga hubasa pandapotni pakar bahasa, anggo pemakai bahasa hurang humbani 500.000 jiwa boi ma iprediksi na laho punah ma bahasa ai dob 20 taun. Memang lang punah ope sahap Simalungun. Gatni halani horjani GKPS ma bahatan ai, ase manggoluh ope sahap Simalungun, artini ipakei halak pe.
Tapi ra sonari anggo natangar halak marsahap Simalungun, satongah mando na mamakei kata-kata bahasa Simalungun, satongah nari ipinjam kata-kata bahasa Indonesia, anjaha susunan kalimatni ipaksahan dengan cara Indonesia, age pe dong do kata-kata sahap Simalungun atap susunan na asli sahap Simalungunm. Boi baenon contoh pasal ai (mungkin deba kalimat na hubaen sonari sanggah manulis surat on).
I GKPS marambilan pandita marsahap Simalungun, sipata maborit pinggol manangar halani ?marpasir-pasir? songon nanisobut nokkanai halani kesalahan pemilihan kata pakon susunan kata na mangadopsi bahasa Indones (contoh na hotop na tangar: na ija sebagai terjemahan yang mana). Ise do mangajari pandita on marsahap Simalungun? Ibotoh do tongon marsahap Simalungun? Aha do buku parlajaranni ase ibotoh hata Simalungun atap aha do standarni ase boi ilopas ia marsahap Simalungun sanggah marambilan hun langgatan Mase anggo laho marsikolah i Amerika maningon dong Toefel 550 baru boi ijalo, tapi anggo i GKPS lang dong ujian bahasa mintor boi mrambilan. Atap na rasseitu ma hita sonai.
Au pe baru sadar, lang ongga huajari niombahku marsahap Simalungun, ai utang ma namin ai (memang lang iajari sinrumah homa sidea sahap Jorman? ra salah ma homani ai). Tapi lang dong homa halak na mangarahkon ase marsahap Simalungun sidea. Ija ma kursusni ai, I sikolah minggu do? Ijai pe marsahap Malayu do sidea, ai bahatan ma dakdanak na so mangantusi sahap Simalungun.
Anggo dong halak suku atap bangsa na legan roh hu Simalungun sihol marlajar sahapta, ise ma na boi mambere parlajaran bani. Sapari urusanni Pandita Petrus Purba ma ai anggo pandita marlajar sahap Simalungun. Tapi mase lang iproduksi guru bahasa Simalungun na marstandard tertentu?
Halani ai tubuh pikkiranhu naha anggo baen hita sada kelompok kerja laho mambaen ?Buku Pelajaran Bahasa Simalungun? na pengantarni bahasa Indonesia.
Dob dong ai baenonta ma use buku ?How To Learn Simalungun Language? na pengantarni bahasa Inggris.
Domma husahapkon on bani piga-piga halak, tapi lape dong mandapot gaung echo) na pas manurut pikkiranhu. Pakon Kepala Museum Simalungun, Andreas Lingga, lang tuk pikkiranni das hujai; dong anakni ikirim bakku use na margoran Barkin Sitopu, tapi bahatan do hudidah perhatianni sebagai pemahat pisou sapari. Bani Avenol Purba, sakalashu sapari SR II i Sondi, lang martarima hudidah bani, ai sonari sanggah mambaen humpulanni jamita sahap Simalungun do gan ia. Bani Jan Wisserdo aragih domma hu sms pasal on, tapi lang dong jawaban. Ia do gan mambaen buku baccan sahap Simalungun I SD/SMP Siantar-Simalungun anjaha ia do memperjuangkon ase sahap Simalungun iben gantihni sahap Toba na sompat itotaphon pamarentah sapari.
Hu sukkun sada pandita ise ma humbani sidea par GKPS na dong hujai pikkiranni: Juandaha Purba Dasuha pakon Pandita Resort Sondi gan. Parpudi ihatahon bakku, anggo hujon lang dearan ma Mansen Purba, nini use serius.
Nihurhu anggo positif itarima ho gagasan on, torihi hita ma, ise
padihutonta bani kelompok kerja ai. Bulan Januari 2005 martumpu ma hita mambaen outline ni program (konsep boi ma baenonmu paima ai atene). Dob ai na bagi ma tugas bani sidea na 5 halak ai, aha na boi isumbanghon mangadonghon text book Bahasa Simalungun. Dob 2 minggu rapot paduahon aima presentasi buah pikiranni sidea sada-sada, diskusi, perumusan sementara.
Dob ai dong ma sahalak itugashon hita manusun project proposal pembuatan buku pelajaran bahasa Simalungun na sipadason hu bani sil.org. Panorang manususn ai 2 minggu. Paima ipadas hubani sil porlu pe isahapkon use bani rapat 2 minggu i pudini ai. Jadi haganupan ai boi ma salosei ibagai 6-8 minggu. Anggo na pukkah 15 Januar 2006 siap ma ai 15 Maret 2006, sidokahanni atene.
Namin dong namin halak na boi mamikkirhon sistematikani buku ai, metode penyampaian bahasa, kumpulan kosa kata Simalungun masa kini (bahasa adalah yang hidup/dinamis), tata bahasa Simalungun, pnl.
Ra boi do arahkon hita Suryadarma (?) Purba, dosen IKIP Medan (no telepon bisa di tanya dr. John Ryder Purba hp 081362271198), ai do sonari akademisi na dong banta. Memang idealni via internet-mailing list ma hita marrapot mansahapkon on, tapi mabiar au lang ganupan holi nanibagas uhurta ai boi mandihuti. At least boi ma sebagian via e-mail ipapodas prosesni.
Mangarap do au bani respons positif humbam pasal on. Atap dong namin usul tambahan, alternatif atap tantangan, pro kontra pasal on.
Kualalumpur (ibagas pardalanan hu Frankfurt), 15 Desember 2005
Sarmedi Purba