LOPOU NI MANSEN PURBA SH

Ase hubahen pe lopou on aima ase dong ianan manippan lanjar paradeihon nahusuratkon sadokah ni on pakon na laho roh. Sonai homa do age tulisan atap surat ni halak pasal na huparadei in, lang tarsibar atap boi iparujahon simbuei. Hira songon perpustakaan ma on, gariada boi homa do holi gabe ianan mardiskusi.

My Photo
Name:
Location: Medan, Sumatera Utara, Indonesia

Bani KTP-ku tarsurat do: Nama lengkap: Mansen Purba SH; Jenis kelamin: Pria, Tempat/tgl. lahir: Pematang Raya, 03-06-1937. Kawin/Tidak kawin: Kawin; Agama: Protestan (ai ma Kristen Protestan); Pekerjaan: Dosen IKIP Medan (hape namin Pensiunan Pegawai Negeri Sipil, ai domma humbani tahun 1972 nari au pensiun hun IKIP Medan); Alamat: Jl. Karya No. 155; RT/RW: Lk XI; Kelurahan/Desa: K. Berombak ; Kecamatan: Medan Barat). Piga-piga hasoman na umposo, sonon do nini au: "Pak Mansen adalah tokoh awam Gereja dan tokoh budaya Simalungun yang bagi saya menjadi sumber inspirasi dan Guru." (Elvina Simanjuntak, aktivis gereja, tinggal di P. Siantar). "Tak berlebihan bila saya merasa MP dalam waktu yang singkat telah menjadi Guru bagi saya. Guru dengan G besar. Ia menjadi Guru bagi saya tentang Simalungun, tentang bagaimana 'menjadi dan sebagai' orang Simalungun yang oleh orang Simalungun kerap diartikan sebagai MarSimalungun." (Eben Ezer Siadari, wartawan) Jadi ise do ahu sasittongni? Nasiam ma simada balosni, dobkonsi ibasa nasiam nahusuratkon i lopou on. Diatei tupa ma.

01 October 2005

PARDIHA-DIHAON PAKON PARTUTURAN

Pardiha-dihaon ai ma parbaturni (keteraturan) pardomuan ni gori (anggota) ni loulouan paradaton. Ibagas pardiha-dihaon in ma dong tutur, ai ma panggoranion ni na sada hu bani na sadanari, na saholmouan hu bani na saholmouannari, sonai ma pasambat pardomuan ai gabe loulouan paradaton.
Humbani pardiha-dihaon appa partuturan in ma botohon hajongjongon diri ibagas loulouan paradaton: sibiak sanina do, tondong do, atap boru do; sibiak anak do, abang atap anggi do, bapa do, atap oppung do; sonai ma rossi tutur na legannari.
Boi do hatahonon, partongah-jabuan (perkawinan) do parhiteian ni pardiha-dihaon appa partuturan in. Ai marhitei na martongah-jabu sada anak pakon sada boru, gabe “martondong-maranakboru” ma hasuhuton paranak pakon hasuhuton parboru. In ma hotop igorankon “loulouan na martondong-maranakboru”. Marhitei parunjukon (perkawinan), boi do mubah use partuturan, sonai age pardiha-dihaon. Boi do homa palegan-legan pardomuan ni pardiha-dihan in, halani lang pitah marihutkon sada perkawinan hassa parhiteian ni pardiha-dihaon. Pori sibiak sanina hinan, boi do gabe sibiak tondong-ni-tondong marihutkon perkawinan ni botou-banuani.
Bani horja-horja adat, mittor marsitohu hulananni ma diha-diha in. gabe urah idahon batur ni pardiha-dihaon. Ai ma: sanina, tondong, boru, tondong-ni-tondong, boru-mintori. In ma na igoran tolu-sahundulan-lima-saodoran. (In ma deba na paleganhon adat Simalungun pakon adat ni simbalog. Ai i Toba (pakon par Tapanuli), dalihan na tolu barang dalihan na tolu paopat sihal-sihal do onjolan loulouan paradaton. Bani halak Karo ai ma marga-si-lima-tutur-si-walu).
Hu bani na lima holmouan in ma ganup diha-diha pasiatkon dirini. Age huan-huan pe, sonai homa na igoran hasoman sahuta, ibuat bei ma hundulanni mangihutkon si tolu-sahundulan-lima-saodoran in. Ai ma ase bani adat Simalungun lang dong hundulan ni “hasoman sinhuta” (dongan huta, Toba). Ai marsitohu holmouanni do ganup hasoman sahuta in, ia lang sibiak sanina, sibiak boru ma, anggo lang ai sibiak tondong ma, ase ulang songon na mandaoh-daoh humbani pardiha-dihaon.
Anggo natonggor humbani hasuhuton bolon ni horja adat, sonon ma parbagini diha-diha in mangihutkon holmouan si-tolu-sahundulan-lima-saodoran:
sanina:
sanina sabapa, ai ma abang pakon anggini (dalahi), dihut ma age na legan-inang;
sanina sainang (anggo pori kawin use inang dob lang dong be bapa); sanina do na sainang in, hassi palegan morga);
sanina marihutkon bapa, atap na igoran sanina-bapa, ai ma ganup dalahi na saoppung;
sanina marihutkon oppung, ai ma ganup dalahi ginoppar ni sanina ni oppung;
sanina samorgahon ni hasuhuton, ai ma ganup ginoppar dalahi na marsiakuan sisada hasusuran hinan do sidea na samorga in (songon samah Purba Sigumonrong na susur hun Cingkes, atap songon samah Saragih Garingging na susur hun huta Garingging lopus hu Raya, atap songon samah Saragih Simarmata na susur hun Samosir);
sanina sapanganonkon, ai ma sanina marihutkon parsaninaon ni inang hasuhuton (na hotop igoran pariban (hata Toba, sedo hata Simalungun), na sanina-inang pakon hasuhuton, na sanina-inangtua (tutua) pakon hasuhuton; dihut ma age sanina sapanganonkon ni sanina ni hasuhuton; masuk hujon ma homa age tondong jabu ni boru, ai ma botou ni parinangon ni sibiak boru ni hasuhuton, tarlobih ma domma na jalo sapari apuran tulang ni hela sanggah parunjukon ni sibiak boru in;
huan-huan, ai ma hasoman ni hasuhuton na orod tumang parhuan-huanonni, gabe ietong ma songon saninani;
tondong:
tondong pamupus, ai ma botou ni inang namatoras ni bapa hasuhuton, appa ganup sanina ni tondong pamupus in, rossi ginopparni dalahi;
tondong bona, ai ma tondong pamupus ni bapa ni bapa hasuhuton (atap tondong marihutkon inangtua/tutua ni bapa hasuhuton); tondong pamupus ni oppung somalni igoran do tondong mata ni ari.
tondong jabu, ai ma namatoras ni inang hasuhuton, pakon botou ni inang hasuhuton; dihut ma ganup sanina ni sidea in;
tondong marihutkon, ai ma tondong ni sanina ni hasuhuton; tondong marihutkon do homa tondong-jabu ni anak ni hasuhuton; dihut ma ijin age tondong samorgahon ni tondong in;
boru:
ai ma diha-diha marihutkon botou ni hasuhuton na marsanina: marihutkon botou ni bapa atap oppung ni bapa hasuhuton, marihutkon botou barang amboru ni sanina samorgahon ni hasuhuton, dihut age ginoppar dalahi ni sidea in;
tondong-ni-tondong:
ai ma tondong ni ganup tondong nigoranan nokkan; dihut ma age tondong ni tondong-ni-tondong in;
boru mintori:
ai ma ganup boru ni boru ni nanigoranan nokkan; dihut ma age boru ni boru mintori in; tang boru mintori ai ma na mambuat boru ni amboru ni bapa hasuhuton, rossi ganup ginopparni.

Bani horja-horja adat, tarlobih adat perkawinan, taridah ma homa bagei ni jabatan paradaton. Ai ma: Suhut Bolon, Bapatua, Suhut Pahidua (atap Pahidua-ni-suhut), Anakboru-sanina, Parnasikahaon, Tulang, Anakborujabu, Anak-boru Mintori, Parorot.

Suhut Bolon ai ma na makkasuhuthon horja adat in; bani horja adat palaho boru, namatoras ni boru sipalahoon in ma Suhut Bolon; Paralop do goran ni orangtua ni anak na laho mangalop boru in, rap pakon odoranni; bani horja paunjuk anak, namatoras ni anak na marunjuk in ma Suhut Bolon.
Bapatua ai ma sahalak humbani sanina ni Suhut Bolon, ai ma sanina marihutkon parsaninaon ni oppung, ibuat tang sikahanan humbani ginoppar ni oppung sikahanan. Anggo oppung ni hasuhuton do sikahanan, humbani parsaninaon ni bapa ni hasuhuton ma ibahen parhiteianni. Tapi anggo hunjai pe sikahanon do hasuhuton, ibuat ma humbani sanina saoppung na legannari ai. Ulang ma namin sanina sabapa ni hasuhuton, ase ulang roh ganggangni ahap parsaninaon marihutkon oppung.
Bapatua ma indung (=Ketua) ni ganup sanina bani horja in. Ia ma na igoran panukkunan podah pasal paradaton. Halani ai maningon ijin do Bapatua ase goranon gok horja adat in. Porini pe lang tarpahamot manlahoi horja Bapatua, ojuron do ase ijin ia, anjaha ia ma mangabeihon hu bani sahalak saninani manluarhon sahap ni Bapatua. Pori lang tarbahensi roh, maningon todohon do na manjappung jabatan in, tapi sedo na manggassih, atene.
Suhut Pahidua ai ma ganup sanina ni hasuhuton, dihut age Bapatua nokkan, sonai age sanina sapanganonkon. Tapi, sanina sabapa pakon sanina saop-pung ni hasuhuton do tang Suhut Pahidua.
Hu bani Suhut Pahidua in ma ipaabeihon Hasuhuton Bolon ma-natang parsahapan ibagas horja adat in.
Anakboru-sanina ai ma sanina ni hasuhuton, tapi lang anggo takkas sanina sabapa atap saoppung. Somalni, sanina samorga, atap pe sanina sapanganonkon do ibahen gabe Anakboru-sanina.
Anakboru-sanina in ma manguluhon parsahapan bani horja adat. Ninggan ni hata sonari, Anakboru-sanina in ma juru bicara ni hasuhuton. Ai ma ase paima isahapkon Anakboru-sanina in sahap ni hasuhuton (bolon), palobei pakkei do ialopkon riah hubani sibiak sanina pakon sibiak boru ni Hasuhuton Bolon.
Bani horja palaho boru, hu bani Anakboru-sanina in do isurdukkon demban panungkunan.
Parnasikahaon ai ma sanina sikahanan ni anak na laho marunjuk in, somalni ibuat humbani na sanina-bapa, tapi anggo sikahanan do anak na laho marunjuk in, ibuat ma humbani sanina saoppungni.
In ma holi hasomanni manriah ni siparunjuk in.
Tulang ai ma botou ni inang ni siparunjuk in. Bani horja palaho boru, sahalak ma humbani tulang ni boru sipalahoon in manjalo demban tulang-tulang. Hu bani tulang na legannari, padalanon pe holi use apuran, ai ma pangapuranion hu bani tondong.
Ase igoran pe tulang-tulang, halani hunjin nari, gabe tulang ni tulang mando tulang ni in, halani martondong bani namatorasni ma ma boru na laho marunjuk in, marihutkon partongahjabuonni holi. Ai ma ase tarhumbaggal do somalni batu ni apuran tulang-tulang in.
Hu bani tulang ni anak na mangalop boru in, ipadalan hasuhuton parboru ma “apuran tulang ni hela”, ase sisada-boru hasuhuton parboru pakon tulang ni hela in. Paima iondoskon, palobei ipatidak ma pangapuranion in hu bani hasuhuton paranak, ase itambahi sidea batu ni dembanni, anjaha iodorhon hasuhuton paranak homa laho mangondoskon apuran in.
Anakborujabu ai ma sada humbani boru na itodoh manjolom jabatan Anakborujabu i rumah ni Suhut Bolon. Ia ma indung ni ganup boru, na manatang ganup sihoseihonon, na pabotoh-botoh ganup horja paradaton ni tondong ni in. Maningon ijin do Anakborujabu ase gok adatni horja-horja adat in. Pori lang tarbehensi roh, maningon todohon do na manjappung (sedo na manggassih) jabatan in.
Hot do jabatan Anakborujabu in sadokah ilahoi (atap ilahoi niom-bahni rossi ginopparni) do horja Anakborujabu in marsundut-sundut, anjaha lang homa dong na legan na iakkat tondongni in gabe Anakborujabu. Ai sanggah horja parunjukon ni tondongni in, domma dong hinan Anakborujabu; sanggah paunjuk anak barang palaho boru tondongni in, ia (barang anakni/ginopparni) ma use Anakborujabu. Sonai ma marsundut-sundut.
Tapi, pori lang be ijimotkon ginopparni horja Anakborujabu in (somalni halani domma dokah lang mangulaki boru tulang, barang halani lang tarlahoisi be), ra ma boru na legannari ipabangkit tondongni in gabe Anakborujabu.
Na boi pabangkiton gabe Anakborujabu, ai ma anak ni amboru ni Suhut Bolon, barang anak ni amboru ni bapani, atap anak ni botouni. Hataonkon ma tene, maningon panogolan ni oppungni, atap panogolan ni bapani, atap panogolanni sandiri do na boi angkaton gabe Anakborujabu.
Anakboru Mintori ai ma na mambuat boru ni amboru ni Suhut Bolon barang na mambuat boru ni botou ni Suhut Bolon.
Anakboru-mintori in ma indung ni ganup boru mintori, makkobaskon horja ni tondongni, ai ma boru ni Suhut Bolon. Sidea in ma na hobas, gabe hotop lang sai taridah use; somalni sanggah na padalan apuran, hiou barang gori do ase taridah Anakborumintori on, ai idilohon ma.
Parorot ai ma tang amboru ni boru na laho marhajabuan in. Ia ma na dapotan “demban parorot”.
Bani tiap horja adat, Suhut Bolon do parihutonkon manontuhon batur ni pardiha-dihaon in. Ai ma ase boi do mubah tutur ni na sada hu bani na sada nari anggo mubah ma Suhut Bolon ni horja adat.
Suhut Bolon ma homa parihutonkon mangaturhon parhundul ni si tolu-sahundulan-lima-saodoran in. I luluan ma hundul Suhut Bolon pakon Suhut Pahidua, Bapatua, Anakboru-sanina pakon sanina na legannari. I siamunni sidea in ma tondong pakon tondong-ni-tondong. Appit talaga ma boru, anjaha ipudini ma boru-mintori.
Tapang bei do sidea in ganup. Loulou nasi-bapa pakon nasi-inang. Na mararti do ai, lang ipudi ni nasi-bapa hundulan ni nasi-inang, songon bani deba suku simbalog.
Gabe bona ni tutur do homa goranan si tolu-sahundulan-lima-saodoran nokkan. Taridah do ai humbani luar ni Anakboru-sanina mamukkahkon parsahapan i loulouan paradaton. Ai nini do:”Nasiam tondongnami pakon tondong-ni-tondongnami; nasiam saninanami; nasiam borunami pakon boru-mintori-nami.”
Humbani pardiha-dihaon in ma marbona tutur barang panggoranion ni marsasahalak samah na mardiha-diha. Ai sanggah martutur na lape marsitandaan, barang na dob marsitandaan tapi lape marsibotohon tutur, palobei marsipatakkasan do atap sibiak sanina do, sibiak boru do, barang sibiak tondong do. Ai ma marhitei na marsisungkunan aha morgani, panogolan ni morga aha, morga aha tondong ni tondongni; dob masibotohan parhundul ibagas si-tolu-sahundulan-lima-saodoran, itoruskon ma use marsipatakkasan atap na samah niombah do sidea na martutur in, atap ise do sidea sibiak niombah barang sibiak pahoppu.

Tarsonon ma bagei ni tutur ni samah niombah:

Abang
mar-abang ma sianggian doppak sikahanan samah dalahi na marsanina, sonai age samah naboru na marsanina (bani deba ianan mar-kaha do samah naboru, lang mar-abang), ai ma na sabapa, na sainang legan bapa, na saoppung (na sanina bapa barang na sanina inang); tapi bani sidea na saoppung, tutur ni sibiak bapa barang sibiak inang ni sidea in ma parihutkonon; ai ma ase porini pe torasan do diri, mar-abang do diri doppak niombah ni abang ni bapadiri barang abang ni inang-diri;
mar-abang do homa dalahi hu bani paramangon ni abangni ni parinangonni;
mar-abang do homa diri hu bani anak ni tulangdiri, tarlobih ma ai sitoraskondiri; dihut ma age hu bani anak ni tulang simatua, ai ma hu bani botou ni parinangon-diri; (bani deba ianan, tarlobih i huluan, sedo mar-abang tapi mar-lae, songon na ihasomalhon i Tapanuli);
mar-abang do homa parinangon hu bani boru tulang ni paramangonni, anggo posoan do paramangonni in.

Botou
mar-botou do dalahi doppak naboru, sonai naboru doppak dalahi, na sabapa, na sainang leban bapa, na sanina bapa pakon na sanina inang;
mar-botou do homa paramangon hu bani boru ni amboru ni parinangonni;
mar-botou do homa dalahi hu bani boru ni amboruni, ai ma na igoran botou-banua; sonai ma homa suharni ai;
mar-botou do parinangon hu bani anak ni tulang ni paramangonni;

Kaha
mar-kaha ma dalahi hu bani parinangon ni abangni; sonai homa naboru hu bani paramangon ni abangni;
mar-nasi-kaha ma parinangon hu bani abang ni paramangonni.

Lawei
mar-lawei ma dalahi hu bani anak ni amboruni pakon hu bani paramangon ni botouni.

Gawei
mar-gawei ma naboru hu bani parinangon ni botouni.

Eda
mar-eda ma naboru hu bani na margaweihonsi.

Anggi
mar-anggi ma diri hu bani na marabang bendiri; mar-anggi do homa age naboru hu bani na mar-kaha bani.
mar-nasianggi ma dalahi hu bani na mar-nasikaha bani;

Besan
mar-besan (atap mar-nasibesan) ma parinangon hu bani anak ni amboru ni paramangonni, sonai hu bani paramangon ni namargaweihonsi, sonai ma homa age suharni ai; marbesan ma homa paramangon hu bani parinangon ni botou ni parinangonni; marbesan ma homa parinangon hu bani bapa ni helani; sonai ma age suharni ai.

Sonai ma homa tutur ni samah namatoras.

Tarsonon ma homa bagei ni tutur ni sibiak niombah hu bani sibiak namatorasni:

Bapa
mar-bapa (bani deba ianan mar-amang) ma anak barang boru hu bani bapa pangittubuhni; sonai age hu bani paramangon ni inangni, pori laho use inang in dob lang dong be paramangonni;
mar-bapa ma homa anak barang boru bani sanina ni bapani; ai ma: mar-bapatua hu bani na marjabatan Bapatua i loulouan parsaninaon ni bapani; mar-bapagodang hu bani tang sikahanan sanina ni bapani, sonai age hu bani anak ni bapagodang ni bapani; mar-bapa-tongah hu bani sanina ni bapani sobali tang sikahanan barang tang sianggian; mar-bapa-anggi hu bani tang sianggian sanina ni bapani, sonai age hu bani anak ni bapaanggi ni bapani;
mar-bapa do homa age bani paramangan ni sanina ni inangdiri;
mar-bapa do homa paramangon hu bani makkela ni parinangonni, sonai homa parinangon hu bani tulang ni paramangonni.

Inang
mar-inang ma anak pakon boru hu bani inang pangittubuhni, sonai age parinangon ni bapani pori mambuat boru use bapani;
mar-inang ma homa hu bani parinangon ni sanina ni bapani, ai ma: mar-inang-godang, mar-inangtongah atap mar-inang-anggi, romban hu bani tutur doppak nasi-bapa nokkan;
mar-inang ma homa age doppak sanina ni inangdiri; (ani deba ianan, mar-inangtua do hu bani tang sikahanan sanina ni inangdiri);
mar-inang do paramangon hu bani amboru ni parinangonni, sonai homa parinangon hu bani atturang ni paramangonni;

Tulang
mar-tulang ma anak age boru hu bani botou ni inangni;
mar-tulang ma paramangon hu bani bani ni parinangonni (ai ma tulang simatua); dihut ma homa ia mar-tulang hu bani tulang ni parinangonni.

Atturang
mar-atturang ma diri hu bani parinangon ni tulangdiri.

Makkela
mar-makkela diri (anak age boru) hu bani paramangon ni amborudiri, sonai homa hu bani anak ni amboru ni bapadiri;
mar-makkela ma parinangon hu bani bapa ni paramangonni (ai ma makkela simatuani);
mar-makkela ma homa parinangon hu bani makkela ni paramangonni.

Amboru
mar-amboru do anak age boru hu bani botou ni bapani, sonai age hu bani parinangon ni makkelani;
mar-amboru do homa parinangon hu bani inang ni paramangonni (ai ma amboru simatuani, sonai age sanina ni amboru simatuani in);
mar-amboru ma homa parinangon hu bani amboru ni paramangonni.

Oppung
mar-oppung ma anak age boru hu bani bapa ni bapani, sonai age bapa ni ganup bapa na legannari;
mar-oppung ma homa hu bani bapa pakon inang ni inangni, sonai bapa pakon inang ni sibiak inangni, si biak makkelani, si biak tulangni;
mar-oppung do homa hu bani oppung ni bapa-inangni, ai sibar “oppung” do hassa tutur; igoran ma oppung sisonin oppung nono halani sompat pe ia inonoi oppung ni bapa-inangni in; igoran ma in oppung nini anggo lang soppat be ia ididah oppung ni bapa-inangni in.

Inangtua
mar-inangtua ma anak pakon boru hu bani inang ni bapani. (Bani deba ianan, tutua do nini mangkatahon inangtua; tutur inang-tua ipakei hu bani sanina ni inangni tang sitorasan).

Tarsonon ma homa bagei ni tutur ni sibiak namatoras hu bani sibiak niombahni:

Anak
ai ma tutur ni bapa (pakon si biak bapa), sonai age inang (si biak inang) hu bani dalahi na marbapa/marinang hu bani.

Boru
ai ma tutur ni bapa (pakon si biak bapa), sonai age inang (si biak inang) hu bani naboru na marbapa/marinang hu bani.

Parumaen (parmaen)
ai ma tutur ni makkela (pakon si biak makkela), sonai age amboru (pakon si biak amboru) hu bani dalahi age naboru na marmakkela/maramboru hu bani; mar-parumaen do homa bapa pakon inang hu bani parinangon ni anakni.
Panogolan, ai ma tutur ni tulang hu bani anak pakon boru ni botouni.

Hela
ai ma tutur ni bapa pakon inang hu bani paramangon ni boruni.

Pahoppu
ai ma tutur ni oppung pakon inangtua hu bani anak age boru na maroppungsi / na mar-inangtuahonsi.

Tutur in ma parihutkonon hu bani ganup si-tolu-sahundulan-lima-saodoran.
Sonai ma tutur marsihaitan na sada hu bani na sadanari, partongah-jabuon ni na sada hu bani partongah-jabuon na sadanari. Anjaha anggo nairik-irik partuturan in, gabe boi do hatahonon na marsihaitan do tutur ni ganupan halak Simalungun. Ai tiap dong perkawinan mangihutkon adat Simalungun, mittor marsihaitan ma partuturan si-tolu-sahundulan-lima-saodorn ni hasuhuton parboru pakon partuturan ni si-tolu-sahundulan-lima-saodorn ni hasuhuton paranak. Deba ma in na paratahkon haitan ni pardiha-dihaon na dob dong hinan (ai ma anggo mangulaki boru tulang), debanari paimbaruhon na dob daoh hinan, debanari paubah partuturan, debanari homa manombei partuturan.
Tapi, suhar ni ai ma use na masa; ai ma, anggo rassah bani partuturan, gabe roh ganggangni pardiha-dihaon. Tarlobih ma anggo mar-tante mando diri hu bani tutur inangdiri, sonai homa hu bani tutur amborudiri, atap mar-om barang mar-paman diri hu bani sanina ni bapadiri pakon hu bani makkeladiri.
Pori lape takkas nabotoh tibal ni partuturan, boi do napakei tutur na somal paima martutur. Ai ma: mar-abang hu bani sitoraskon diri, marbotou dalahi hu bani naboru anggo tarmados do umur, atap mar-bapa hu bani paramangon na daoh torasan, mar-inang hu bani parinangon; dob nabotoh morgani, boi naparihutkon lobei morga ni inangdiri, barang paramangon ni amboru diri. Dob dapot parihutonkon tutur sisakkanan, in ma use pakeion.
Age ningon nokkan dong bei do goranan ni tutur, bani deba ianan, lang pala sai ipakei tutur nokkan doppak siposonan, tapi goranni do idilohon. Tarlobih ma doppak sibiak niombah, sibiak panogolan, si biak parumaen (ai ma anak pakon boru ni tondongni, sobali parinangon ni anakni), sibiak anggini. Gariada, bani deba ianan, malungun do uhur ni boru barang panogolanni anggo tutur ibahen mardilosi. Hira na daoh ia iahap, lang sakkan. Hassi pe sonai, sanggah bani loulouan horja adat, tutur nokkan do ipakei, atap panggoranionni marihutkon niombahni idilohon (ai ma songon Pan-Bursog, Nan-Bursog, pnl.)

Humbani pardiha-dihaon pakon partuturan nokkan, taridah do takkas, marihutkon partongah-jabuon do tang parihutonkon partuturan. Talu do tutur parmorgaon anggo domma juppah tutur marihutkon partongah-jabuon.
Nokkan pe domma nahatahon, age dos morgani, lape tottu sisada hasusuran na samorga in. Legan ma lobei anggo marsiakuan do sisada hasusuran na samorga in. Somalni, tupang ni morga in marsiakuan sisada hasusuran, songon samah Purba Pakpak, samah Saragih Garingging, samah Damanik Bariba, pnl. Anggo samah Purba dassa, lape tottu sisada hasusuran; sonai do homa age Saragih, age morga na legannari ai.
Ai ma ase hataonkon ma, budaya do mambaen dong suku Simalungun. Sedo hasusuran (atap hasusuran ni parmorgaon). Ai anggo marihutkon hasusuran barang parmorgaon do, ra do sasapnari suku Simalungun, halani bahat – gariada ra bahatan – do na susur hinan hun suku legan.
Anggo sonai, pangarusion morga mangihutkon budaya Simalungun legan do marimbang pangarusion morga bani budaya na legannari. Ongga ma naulgapi pasal Aha do Morga ibagas Majalah Ambilan pakon Barita, Nomor 124, Agustus 1984, kinaluarhon ni Kolportase GKPS.

4 Comments:

Blogger Eben Ezer Siadari said...

Horas Tulang.
Sonang do pangahap singgah i lopou nasiam on. Itarsingati ham homa pasal parjuppahan nasiam pakon Achenbach, namangusulhon age idorong hita halak Simalungun manurat pengalaman sanggah dakdanak mengenai hasimalungunon. Ai domma humulai tulang i bloghu, hansi pe marbahasa Indonesia. Andohar namin dong penerbit i Jakarta natertarik.
Au sandiri malas uhurhu mambasa tulisan2 mu on. Terutama pasal partuturon on. Anggo iizinhon ham do, huterjemahkon ma on hu bhs Indonesia. Hutampilhon pe holi i blog hu. Sumberni totap do huhatahon humbani blog mu on.
Blog hu ai sandiri, hutujuhon hubani kalangan NonSimalungun pakon Simalungun Jakarta na lang marbahasa Simalungun do.
Sonai ma lobei tulang, marlumba ma hita mambahen hadearon hubani Simalungun. Tapi anggo boi namin pangindoanku, ulang ma dong hata-hata napabadorhon simbalogta, atap Toba atap pe Silom ai.
Sonai ma lobei tulang, malas uhur marsitandaan pakon ham

4:27 PM  
Anonymous Anonymous said...

Horas Amangtua!

Patanda ma lobei diriku, au James M. Purba Tanjung, tubu i Medan, banggal i Pematang raya pakon i Pematang Siantar. Anggo nini Tutua (ompung naboru), Purba Tanjung asal ni han SIPINGGAN, Simpang Haranggaol. Sonari au tading i Bandung, horja i BUMN, au marboru Sihotang, janah domma adong 2 dakdanak i jabu, dalahi haduansa. Anggo bang Marim Purba hutandai tikki i Bandung janah do honsi jadi Walikota bana ongga do hanami pajuppah, halani hasomanni bana na margoran Jutamardi Purba, hasomanhu homa.Mudah mudahan i dingat bana. Malas uhur mambotoh adong blog ni ham, jadi diri pe sihol do homa mambahen blog, istilah ni ham LOPOU. Manjaha tulisan ni ham, songon na marlajar do diri bani hagoluhan terutama paradaton i Simalungun. Sanggah pesta boru ni abang i Jakarta 2 ari na salpu, jadi taringat hu sanina na sa generasi na lang adong be atap hurang pambotoh ni hu paradaton Simalungun, apalagi marbahasa Simalungun domma jadi "marpasir pasir". Ise ma holi na jadi parhata i generasinta ambia, nini sanina on. Baen ma lobei program pasirsirhon hun Purba Tanjung (Purba Tanjung on gakni lang sai bahat) ise holi na mangadopi pori ni adong horja. Ulang hita holi "manewa" halak na legan na jadi parhata i keluarganta. Ai do ase malas uhur tambah na binotoh dob honsa manjaha Lopou ni ham on.Sonaha menurut ham bahasa Simalungun hu, parpasir pasir do?
Sonai ma lobe Amangtua. Diatei tupa ma.

12:32 PM  
Blogger milli::billi CONSULTING said...

Paksa do singgah diri i lopoumu on, Dahkam! Montas-montas lang singgah, ra ihatahon halak na sombong diri. Jenges tumang ma on, janah siusihan ni na poso-poso ope. Ise nari na mampardimatai Simalungunta anggo lang hita sandiri. I lopou on, paksa do diri mangagu kopi sandiri, halani lang mungkin Ompung Mansen pasirsir kopi.

8:59 PM  
Blogger milli::billi CONSULTING said...

Singgah le hita hu millibilli.blogspot.com

9:01 PM  

Post a Comment

<< Home