LOPOU NI MANSEN PURBA SH

Ase hubahen pe lopou on aima ase dong ianan manippan lanjar paradeihon nahusuratkon sadokah ni on pakon na laho roh. Sonai homa do age tulisan atap surat ni halak pasal na huparadei in, lang tarsibar atap boi iparujahon simbuei. Hira songon perpustakaan ma on, gariada boi homa do holi gabe ianan mardiskusi.

My Photo
Name:
Location: Medan, Sumatera Utara, Indonesia

Bani KTP-ku tarsurat do: Nama lengkap: Mansen Purba SH; Jenis kelamin: Pria, Tempat/tgl. lahir: Pematang Raya, 03-06-1937. Kawin/Tidak kawin: Kawin; Agama: Protestan (ai ma Kristen Protestan); Pekerjaan: Dosen IKIP Medan (hape namin Pensiunan Pegawai Negeri Sipil, ai domma humbani tahun 1972 nari au pensiun hun IKIP Medan); Alamat: Jl. Karya No. 155; RT/RW: Lk XI; Kelurahan/Desa: K. Berombak ; Kecamatan: Medan Barat). Piga-piga hasoman na umposo, sonon do nini au: "Pak Mansen adalah tokoh awam Gereja dan tokoh budaya Simalungun yang bagi saya menjadi sumber inspirasi dan Guru." (Elvina Simanjuntak, aktivis gereja, tinggal di P. Siantar). "Tak berlebihan bila saya merasa MP dalam waktu yang singkat telah menjadi Guru bagi saya. Guru dengan G besar. Ia menjadi Guru bagi saya tentang Simalungun, tentang bagaimana 'menjadi dan sebagai' orang Simalungun yang oleh orang Simalungun kerap diartikan sebagai MarSimalungun." (Eben Ezer Siadari, wartawan) Jadi ise do ahu sasittongni? Nasiam ma simada balosni, dobkonsi ibasa nasiam nahusuratkon i lopou on. Diatei tupa ma.

14 February 2006

ISE DO HAM?



Bani sada Saptu ni bulan Pebruari 2006, naik taksi ma hanami, au pakon inang-i-rumah, laho hu parpestaan.
Songon somalni, hupabasar do diriku bani supir taksi. Sedo halani diha-dihaku ia, tapi ase hubotoh tar sonaha hajolmaonni, ase hubotoh marjaga-jaga anggo porlu.
Dob ipatorang supir taksi on hunja boanonni dalan laho huparpestaan on, lang pala rusak be au iboan maor. Ai ra do sonai iboan maor ase bahat ongkos taksi galaron.
Hubasa ma homa ibagas uhurhu, goran ni supir on. Humbani goran in, janah huagak humbani parsahapni, husukkun ma ia atap par Makassar do ia. Hape lang. Sunda do. Sinrumahni do halak Makassar. Hupatakkas ma marsahap Sunda atap Sunda hunja do ia. Halani songon na lang iarusi do sahap Sunda on, hupaduahali sukkun-sukkun on marsahap Indonesia. Ibalosi ma. Hape par Banten do. Nini uhurhu ma ibagas: Sunda do, tapi Sunda Banten. Patut ma lang sai iarusi sahap Sunda na husahapkon on, ai sahap Sunda Priangan do hubotoh. Age pe halak Banten ia, hira halak Makassar do tangaron parsahapni. Gakni halani halak Makassar ai do sinrumahni nihurhu ibagas.
Sonai ma hanami marbuali, gabe hubotoh ma, hutani gan balog do pakon huta ni halak Badui. Sapari mardalan nahei do ia 30 km ase das i Rangkas. Dob dong pe gan Provinsi Banten ase boi das motor hu hutani.
Halani igoran Badui, isungkun inang-i-rumahku ma sonaha do sonari halak Badui ai. Iagan inang-i-rumahku do ia halak Badui, ai ma suku na ‘terbelakang’. Ipatorang supir on ma, humbahat do sidea na dob maju. Gariada Anggota DPR pe dong. Isobut do namin goranni, tapi lang hudingat. Nini supir on ma use:”Age pe hundong ma sidea na maju, age pe domma Anggota DPR, tapi tong do sidea Badui. Mintor natandai do humbani pangabak ni sidea, biak ni hajolmaonni. Lang ra sidea manjalo na so bagianni.
Sonai hape, ninuhurhu ibagas. Dapot pangajaran au humbani supir taksi on. Hajolmaonni do patuduhkon ise ia.

Lang piga dokah, das ma hanami bani parpestaan on. Ase iontang pe hanami halani tudu pajumpah do i parpestaan minggu na salpu pakon suhut bolon ni pesta nanirohannami in. Ai pe inang-i-rumahku ibere ontangan on. Au lang soppat pajuppah pakonsi. Dob mulak pe ase hubotoh dong ontangan on.
Sompat do marduaan uhurhu. Roh atap lang. Tapi halani martaringat ma inang-i-rumah na dihut do na mangontang on sapari hottus sanggah mambaen horja palaho boru hanami i Medan, gabe bulat ma uhurhu, rohannami do pestani in, ai palaho boru.ma homa ia.
Halani ai domma hupabulat uhurhu roh hu pesta in holi, hupindo surat ontanganni on humbani inang-i-rumah ase hubasa, papakkeihon sonaha patutni parhundulhu bani pesta ni in.
Jenges tumang do surat ontangan in. Amplopni jenges, isini pe jenges. Nihurhu “super mewah” ma goranni onrtangan sisonin i Percetakan.
Ontanganni on marsahap Indonesia pakon sahap Toba. Suhut bolon paranak pakon suhut bolon parboru marmorgahon morga ni Toba. Ia na mangontang hanami on ai ma suhut parboru.
Hubasai ma use ise-ise na dihut mangontang. Hubotoh ma hunjin, janah hudingat ma use, tongon ma na dihut do ia sapari hobas sanggah mambaen horja palaho boru hanami. Sahali halani sa-Kuria hanami i GKPS Sambu Baru, Medan. Lang pitah hasoman sa-Kuria tumang, tapi samah Simalungun, age pe morgani morgani Toba. Paduahon, halani Saragih Simarmata do inang-i-rumahni, hasoman sa-Wanita GKPS pakon inang-i-rumahku. Takkas do pardingat ni inang-i-rumahku, ia inang namatoras ni sidea na pandei martonun hiou Simalungun, Patoluhon, anggo mangihutkon abangni, boru ni anakboru-mintoriku do sidea. Ai panogolan ni Laweihu do sinrumah ni abangni. Paopatkon, age pe sonai, halani dos do nini morgani pakon morgaku, Saragih do homa inang-i-rumahni songon morgani inang-i-rumahku, saninani do au ietong. Ai ma ase mar-kakak do ia bani inang-i-rumahku.
Lambin hudingati ma use, sadokah au mardingat, halak Simalungun do ia. Sahap Simalungunni pe jenges, sahap Simalungun ni sinhuluan, nini par Raya. Abangni ondi pe hudingat halak Simalungun do i loulouan Simalungun i Jakarta. Inangni pe Saragih Simarmata do. Sedo Saragi.
Pamasu-masuon ni boruni on pe i GKPS Cililitan do. Syamas do homa boru ni on. Ia Sintua ni GKPS. Gabe marpanukkun uhurhu, masa marsahap Toba ontangan ni on.
Dob das hanami i parpestaan on, Mulia Raja do goran ni ianan parpestaan on, huidah ma songon goranni do tongon jagiah ni ianan parpestaan on, mulia janah raja. Ianan parkir ni mobil bolag tumang. Gedongni pe jenges tumang, margorga Toba.
Sonin hanami das i alaman parpestaan on, bahat do samah Simalungun manisei hanami. Deba ma ai sindohornami. Na deba lang pala sai nabotoh sonaha donok ni partuturan. Na deba lang pala sai takkas hutandai, tapi songon na takkas do gakni au itandai, hujabat-tangani ma homa irik sirom bohiku. Maragu do halak Toba pakon halak Simalungun na roh in. Bahatan do daoh bilangan ni halak Toba. Tapi lang dong na hutandai halak Toba na roh in. Sidea pe lang dong na mandai au. Lang dong na manisei au.
Inang-i-rumahku do mamboan amplop marisi duit sahira boras tenger na dob ipasirsir hanami hinan hun rumah. Ai ma ase ia do manuratkon gorannami hu bani buku tamu ni suhut parboru. Dob isuratkon goran on, ihusipkan inang-i-rumahku ma patugahkon ia amplop nokkan lape iberehon halani bani meja tamu ni parboru lang dong ianan ni tuppak amplop ai (ianan ni tuppak boras pe lang dong). Sonai do gakni na masa, nihurhu ibagas. Halani Simalungun do au, songon na bakkir do namin uhur hira na martoloh mangan diri roh. Sapari, hu bani na palaho boru, boras tenger do tuppak, iboan ibagas balbahul. Naris gok do balbahul in. Ai ma ase i meja tuppak ni parboru, somal do ipasirsir guni ianan ni boras tenger ni na roh. Anggo i hutanami sapari, hira mulak do boras nanidahan bani horja in sakkin bahatni tuppak boras. Panorang parpudi on, iduithon ma ai. Hinaotikni ma nasa harga ni napinangan diri parbahatni tuppak diri.
Sanggah laho hundul ma hanami, buei tumang do hape par GKPS Cililitan roh, sonai Simalungun na legan sobali par Cililitan. Najabat-tangani ma piga-piga sidea in. Dihut ma age Pandita Resort Cililitan najabat-tangani na dob hundul bani barisan tang parpudi. (Halani Anakborujabunami do Bapa ni Pandita in, mittor jongjong do ia manjabat-tangani hanami, tondongni).
Humbani sidea par GKPS Cililitan in ma use hubotoh, Sintua ni sidea do suhut parboru in. Paima hu Kuria ni sidea, domma gan Sintua ni GKPS suhut parboru in, janah gan ia ma homa Panitia pajongjongkon gereja ni GKPS Surabaya.
Halani laho mangalo-alo tondong ni parboru pe horja ni parpesta in, laho ma au hudarat manginsop. Ai huidah mar-ac do gedung in, halani ai hudarat ma au manginsop. Sanggah na idarat in ma au huidah mangaturhon odoranni ma tondong Saragih Simarmata. Hira ganup do samah sidea in marsahap Simalungun hutangar. Pitah na mangaturhon odoran do marsahap Toba. Ganjang tumang do odoran in. Gakni rap odor do pakon tondong na legannari. Ai ma ase marganjang do odoran in nassa ganjang ni gedong. Domma das i lobei namanguluhon odoran, hira idarat pe pangujungi ni odoranni. Gonrang Toba do ipahata mangalo-alo odoran ni tondong in. Lang hubotoh atap halani na ipamaling do, atap halani ‘akostik’ ni gedung do na salah, tapi maling tumang do tangaron gonrang in, ngarngar pinggol manangar.
Sanggah mangan, padoppak-doppak do hundulanku pakon hundulan ni inang-i-rumahku. Ia doppak luluan, au manundalhon luluan. Ai ma se sanggah roh suhut manisei ontanganni na mangan in, inang-i-rumahku do parlobei isisei suhut bolon. Marsahap Indonesia do ia manisei (halani ibotoh do, halak Sunda hinan do inang-i-rumahku), janah irik isukkun atap dihut do au. Lang gakni mittor idiah au, halani tundal do au. Dob ipatuduh inang-i-rumahku, mintor irohop suhut bolon on ma au, iummah. Nini marsahap Simalungun:”Dokah ma lang hita pajuppah”. Tongon do. Ai dobsi pindah ia hun Medan, lang be ongga pajuppah hanami. Halani panrohopni in, jongjong ma au homa, hujabat-tangani ma odoran ni suhut bolon in.
Lang piga dokah dob salpu mangan, hanami pe manrattam laho mulak ma. Halani ididah hanami marganjang do odoran ni na laho marjabat-tangan hu bani hasuhuton, ipahundul hanami ma lobei ase ulang dokahtu jongjong mangihutkon odoran na ganjang in.
Sanggah na paimahon odoran in ma hanami, roh botou marmorga Purba Pakpak na mangkabaluhon Laweihu manrohop borgokku hun pudiku. 'Aih, siholan ma au bani botouhon,' nini, makkatariluh ma ia homa. Ai dob matei 4 tahun na salpu Laweihondi, in pe hanami pajuppah. Dob huipuk ia marhitei hata, rondoh ma tangisni on. Husukkun ma atap na marsangaja ia roh hun Siantar hu pesta on. Ipatugah ma na dob saminggu ia i Jakarta, mangayaki niombahni. Ipatugah ma homa huan-huanni do inang namarombah suhut bolon parboru in, rap i Siantar.
Sanggah hupatakkas lang huidah panogolan ni sidea na makkabaluhon abang ni suhut parboru in, ipatorang ma na na so sosok sidea. Nini ma homa:”Pas do sidea songon hanami, Laweimondi pakon anggini, lalab do lang marsidearan.” Manangar in, sip mando au, halani saor huarusi do partinggilan ni na marsanina. Anggo ipaganjang parbualan pasal in, ra do tolu ari on lang sukkup.
Dob hira-hira laho bois ma odoran ni na laho marjabat-tangan on, jongjong ma hanami, ihuthon hanami odoran in laho marjabat-tangan hu bani hasuhuton. Sanggah na odor in ma hanami, isukkun inang-i-rumahku huja do bahenon amplop sahira tuppak borasnami ondi. Nikku ma marhusip ase ulang pala i-’salam’-hon, tapi iboan ma gelah mulak. Ai huitteihon humbani na daoh, pitah i lobei ni suhut paranak do dong ianan ni tuppak. Ijabat-tangani hanami ma suhut paranak, pengantin pakon suhut parboru, jongjong sidea baris, lobih tolu puluh halak.
Sanggah manlakkahkon lakkah laho mulak in ma hanami, isisei boru-mintoriku au – ai ma na mambuat boru ni anakborujabuku – irik manukkun atap na laho mulak ma hanami in. Lanjar ipatugah ma homa, ia sidea lape boi mulak halani laho padalan hiou do sidea. “Ai anggotanami tuppuan par Tigarunggu do suhut on,” nini patorangkon.
Halani hundaoh do, dong do mar 100m, ianan parpestaan on hun dalan banggal, paksa ma mardalan nahei hanami lobei paima dapot taksi mamboan hanami mulak hu Benhil, ai i Benhil do kohomannami.
Sanggah na mardalan nahei on ma hanami padua-dua, hupahusor-husor ma ibagas uhurhu pasal suhut parboru na marpesta in. Bani pardingatku, Simalungun do ia sadokahni on. Sonari, dob i Jakarta on, mase marpanukkun uhur pasalsi. Pori joljol ijin ia sanggah na mardalan nahei on ahu, ra do mittor husungkun ia: Ise do ham? Simalungun do atap Toba?
Marnuan-nuan ma use au ibagas uhurhu, pori roh balosni manghatahon Simalungun do ia, ra ma marganjang use parsahapan, mase adat Toba adatni. Ra do balosni halanai Toba hinan do Oppungni, susur hun Toba do sidea, lang pala mahua anggo maradat Toba ia sonari. Sahali, tarjalo uhur do hatorangan ni ai. Tapi roh ma use sukkun-sukkun, susur humbani si Adam do ganup jolma on gan, mase ma nani lang songon adat ni si Adam gelah ganup jolma i dunia on? Ai halak aha do ge si Adam, jolma na parlobei in? Ai ma ase boi do rarat parbualan pasal in.
Porini ma roh balosni manghatahon halak Toba do ia, ra mago-mago sip mando au. Anggo sonai do balosni, hubotoh ma na taroto do au hape sadokahni on. Ai huagan halak Simalungun ia sadokah ni on. Lang tarsalahkon au ia. Ai lang boi hatahononku na mangototoi ia sadokah ni on. Ai morga ni Toba do morgani sadokah ni on. Au do na taroto, sedo ia namangototoi.
Lang tarrajai au be uhurhu na marnuan-nuan on. Ai marpanukkun ma use au ibagas uhurhu, anggo ganup halak Simalungun na susur hun Toba mulak gabe halak Toba, ai lang otik mando tading halak Simalungun? Songon au sandiri ma pori. Morgaku Purba Sigumonrong. Hira ganup na marmaorga Sigumonrong mangaku susur hun Singkes. Pori roh diri sonari hu Singkes, hira ganup do ijai Tarigan Gerneng (=Purba Sigumonrong) maradat Karo, age pe wilayah Kabujpaten Simalungun do Singkes ai. Halani ai maradat Karo ma gakni au. Anggo sonai ma homa Saragih Simarmata, Saragih Garingging, Sipayung, pakon na legan ai. Pori mulak sidea songon Oppungni nahinan (i Toba, i Karo), ai lang otiknari mando halak Simalungun?

Gap pahusor-husorhon in ma uhurhu, lang huahap loja mandalani dalan ase dapot taksi i dalan baggal. Lang piga dokah dob das hanami i dalan banggal, roh ma taksi. Iambat hanami ma. In ma dalannami laho mulak.

Sonin hundul ibagas taksi on, tarbasa au goran ni supir taksi on marmorga Saragih. Mittor gereh ma au maniseisi. Irik ma husukkun marsahap Simalungun, atap Saragih aha ia. Roh ma balosni:'Halak hita do hamu? Aha morgamuna?'
Halani marsahap Toba do ia, marsahap Toba ma homa au. Husukkun ma patakkaskon, atap Saragih do ia atap Saragi. Ipatorang ma na salah cetak do gan goranni in. Saragi do, sedo Saragih. Tikki hupatugah morgaku Purba, mittor ipatakkas ma homa atap Purba par Raya do. Gakni mittor ibotoh do sedo par Tapanuli halani nokkan domma marsahap Simalungun aiu.
Isungkun ma homa aha morgani inang-i-rumahku. Ibalosi inang-i-rumahku ma na boru Saragih do ia. Tapi halani lang ibotoh inang-i-rumah marsahap Toba, irik ma ipatugah na Saragih tamba do ia, halani na i-Saragih-kon do, ai Sunda do.
Dob ibogei Sunda hinan do inang-i-rumahku, tarsunggul ma gakni ia na sundat marboru Sunda do ia sapari. Martuturian ma ia pasal dirini, pasal na sundat ia marboru Sunda, par Bandung, halani soppong lang ra boru Sunda in iboan hu huta, hape domma soppat mardalan ontangan i huta, pasal na soppong ipindahi gassihni boru Sunda in ase ulang maila namatorasni i huta na dob padalankon ontangan, janah diatei ma dong boru Toba, guru i Jakarta, ai ma saudni iboan hu huta, saud ma sidea marhajabuan pakon boru Toba in, sonari domma 4 niombahni, SMA ma sikahanan.
Hupatakkas ma mase supir taksi ia sonari, ipatorang ma use, btl (batak tembak langsung) do ia marsikolah hu Bandung dob tammat STM i huta. Bea siswa ni pe baggal do ijia. Tondok ma ia i rumah ni sada Polisi, halak Sunda. Boru ni Polisi on ma, boru sasada, na soppat jadi hasianni dua tahun dokahni. Mukkahni, mangajarisi makkorjahon ‘pr’ (=pekerjaan rumah) do. Hape dobni ia do use iajari boru Sunda on manandai naboru, ai dobni rap modom ma sidea, ibagas na dua tahun in. Halani ai ipartongon-tongon ma ase suami-isteri sidea. Halani ra hiinan do naboru on, ihatahon ma hu huta. Malas ma uhur ni namatorasni, iranggi ma horja paunjukkon, ipadalan ma ontangan. Hape soppong ma lang ra boru Sunda on. Ai ma ase saudni marboru Toba ia, age pe bani ontangan tong do goran ni boru Sunda in.
Nini inang-i-rumahku ma: 'Hebat ma tongon tuturianmai. Boi i-sinetron-hon'. Ibalosi ma homa:'Nai ma ge, jenges tumang anggo i-sinetron-hon, pasal au, ‘btl na sundat marboru Sunda’.' Nikku ma ibagas uhurhu: ‘btl na sundat sikolahni’.
Marganjang hinan pe namin parbualan on, tapi halani domma das hanami, sotto ma parbualan. Huidah tar 25 ribu do namin ongkos taksinami on, tapi hubere ma par-50ribu-an, hupangindo ma pangulakanni 20 ribu. Malas ma huidah uhurni manjalo. Au pe malas ma homa uhurhu mambere. Ai holong ateihu bani. Ambit saud do ia marboru Sunda, ra do torus do sikolahni in, lang anjai supir taksi horjani, ra dapotsi do horja gabe programer komputer atap pe horja i profider ni internet. Huboankon ma homa pargoluhonni in hu bani diriku. Ambit sundat au marboru Sunda, sundat hinan ma ra sikolahku sapari. Ra lang saud au Sarjana Hukum i UNPAD.
Sonin das hanami i kohomannami, hupagalle ma akkulaku. Sedo halani loja ni akkula, tapi halani loja ni paruhuron do, bosurtu bani sonin bueini na dapot au sadarini in: pasal supir taksi na huagan halak Makassar hape Sunda do; huagan Sunda Bogor atap Sunda Priangan, hape Banten do; pasal halak Badui, na urah gan tandaon humbani hajolmaonni; pasal suhut parboru na huagan sadokahni on halak Simalungun do, hape lang hubotoh be atap Simalungun pe atap domma gabe halak Toba; pasal si Saragih supir taksi na huagan Saragih ni halak Simalungun, hape Saragi do, halak Toba, na sundat marboru Sunda.

Jakarta, Pebruari 2006.
Mansen Purba SH